Mặc khách Sài Gòn By Tô Kiều Ngân
Với tập di cảo Mặc khách Sài Gòn, Tô Kiều Ngân bằng trí nhớ và kỷ niệm đã vẽ lại chân dung mười lăm văn nghệ sĩ cùng thời. Họ hầu hết là những người thân thiết với ông, là văn hữu, là cộng sự, là tri âm tri kỷ. Có người đã cùng tác giả đi vào cõi vĩnh hằng, những người còn lại hoặc im hơi lặng tiếng, hoặc vẫn chưa dứt mộng văn chương, thế nhưng chúng ta sẽ gặp lại tất cả họ ở tập sách này, trong không khí không thể quên của một thời văn nghệ.
“Ta thấy rèm nhung khép lại rồi
Hạ màn. Thế kỷ hết trò chơi
Sao không, quay gót, tên hề đã
Chán một trò điên diễn với người.”
- Mai Thảo
“Đời sống ôi buồn như cỏ khô
Này anh, em cũng tợ sương mù
Khi về tay nhỏ che trời rét
Nghe giá băng mòn hết tuổi thơ.”
- Nhã Ca Mặc khách Sài Gòn
Đọc cuốn này mình bỗng dưng thấy thích dễ sợ việc đọc thơ cho chồng nghe. Cứ tới mấy đoạn thơ là y như rằng đọc to lên ầm ầm kaka.
Có hàng cây đứng ngóng thu/Em đi mất hút như mù sa bay. Mặc khách Sài Gòn
Các văn nghệ sĩ Sài Gòn xưa trong ký ức Tô Kiều Ngân. Với những người quan tâm đến văn nghệ Sài Gòn trước đây thì tập sách không có nhiều thông tin mới. Tuy nhiên với lứa độc giả trẻ tuổi thì cuốn sách cung cấp nhiều mẩu chuyện thú vị về đời sống các nhà văn nhà thơ Sài Gòn như Vũ Hoàng Chương, Đinh Hùng, Mai Thảo, Nhã Ca .v.v. Cuốn sách còn có những đoạn trích tác phẩm của họ. Các đoạn trích của Mai Thảo rất xuất sắc đặc biệt truyện ngắn về người đàn ông điên dưới chân Tam Đảo. Những bài viết của Tạ Tỵ và Nguyên Sa về hội hoạ và văn nghệ giúp ta nhìn thầy những vấn đề của văn nghệ hôm nay không khác gì so với những vấn đề của văn nghệ từ cách đây năm sáu chục năm :).
Chỉ là những mẩu chuyện tản mạn nên phần kể của Tô Kiều Ngân có phần hơi mỏng, hơi nhẹ. Mặc dù vậy một cuốn sách như thế này ra đời vào thời điểm này có thể nói là rất quý. Mặc khách Sài Gòn Một quyển sách giúp ta tìm về một phần của quá khứ, về những cuộc đời hào hoa và lận đận, về những câu chuyện đằng sau những con người tài hoa của Sài Gòn xưa. Mặc khách Sài Gòn Ấn tượng với Mai Thảo. Mặc khách Sài Gòn 10022014 - my loneliness is like my loneliness
sáng chủ nhật hà nội trở lạnh trở lại, ngồi cafe bên đường ngô quyền với mấy người văn nghệ đã dày gió dạn sương trong đời văn chương việt này lần đầu mình đối diện chuyện trò, có lúc cảm thấy gió muốn thổi xiêu mình đi trong cảm giác lạnh và buồn. như thể mình đang trôi dạt trong những kí ức mà mình không từng trải nghiệm, nhưng như thể mình đã trải nghiệm đâu và đó, đã gặp những con người đâu và đó. những câu chuyện về con người này, con người kia, cái tên này mình đã biết, đã có lúc thân quen, đã ngồi với nhau một li cafe, cái tên này mình chỉ được nghe những nhạo báng, cái tên này mình chưa từng gặp, mình đang cố gắng nhớ lại lúc này những chi tiết, để làm gì, giàn hoa pháo bông rải chút nắng nhạt trên mái lúc mình chạm mắt, mọi thứ không còn gì quan trọng nữa, những xung đột, những tham vọng, những vinh nhục, những yêu ghét khinh trọng, những u uất những tha thứ, chỉ có những con người đây, đó, những người mỗi người đang sống đời của họ, với nỗi thảm thương lẫn hân hoan với cuộc đời chỉ được trao một lần. cạn li cafe đen, vòng vèo một đoạn đường ngắn mấy bước chân tới một căn phòng khách sạn ấm áp, thêm một đôi chén trà, ngắm gương mặt của người này, kẻ khác, chiếc dái tai lạ lùng, nụ cười này, dáng đi ấy, những hình dung con người biến dạng bởi thời gian, trải nghiệm, và mình cảm thấy một niềm cảm thông trong cô quạnh. mình cứ mãi trôi dạt như thế, không tham vọng, không cố làm xới tung cái gì, sống đời của mình và mến trọng đời những kẻ khác, có được không?
mình nghĩ đến những bài tập mình thường tự đặt ra cho bản thân: một tuần đạp xe hồ tây, một tuần viết đến đau tay, một tuần im lặng, một tuần trò chuyện, một tuần hư không…và nghĩ tới bài tập một tuần một cuốn sách thời gian gần đây. những bài tập không phải để tạo thành thói quen, thành kĩ năng để mình thích ứng hay có thể tiếp tục làm thuần thục, mà chỉ đơn giản là để rồi lại quên ngay những bài tập đó. mình chọn một cuốn sách trên bàn, cuốn Mặc khách sài gòn, gắng không dừng lại, và sau rất nhiều ngày tháng đọc gì cũng dở dang, mình đã đi hết cuốn sách, không phải bởi vì nó hấp dẫn, (mình đâu có đợi sự hấp dẫn), mà bởi mình muốn đi hết nó.
nhưng làm sao có thể đi hết một cuốn sách? một cuốn sách luôn là những mời mọc vào những kỉ niệm, những kí ức, cả những kí ức của người khác, những kí ức ta chưa từng sống trải.
mình chậm chậm nhớ những tên người: mình gặp đây nguyễn vỹ, nhớ hồi mười hai chép đầy thơ mới, gặp lê thương, “có thằng cuội già, ôm một mối mơ”, vũ hoàng chương, câu thơ đã từng làm mình bật khóc “đất trời nghiêng ngửa/ mà trước mắt thành sầu chưa sụp đổ…”, gặp đinh hùng và nhớ “ta muốn vào thăm nấm mộ sâu”, mình nhớ nhung những người yêu cùng bùi giáng, mình lâm vào nỗi da diết của mai thảo, mình tưởng tượng và nhớ nhung những chuyện tình của các thi sĩ, nơi nào cũng thế, vạn kiếp vẫn vậy mà thôi, và mình nhớ nguyên sa, nhớ những bài thơ chép tay học trò, nhớ thuở ai đốt thuốc theo mình sân trường sư phạm đọc “ngày xưa hoàng thị” và ngân ngấn phạm duy, mình tưởng nghĩ thêm về những bi kịch văn nghệ đằng sau trang sách, những chuyến cải tạo không trở về, những bóng dáng người điên huyền thoại, những con người mờ dần trên chính những dấu chân của họ...
mình bắt đầu sợ dấu ba chấm (...- như thế này). nhưng cuốn sách nào không kí ức, thì dường như không phải cuốn sách mình có thể dừng lại, dù ngắn dù dài. nhưng cuốn sách nào không kí ức? đời sống nào không đáng sống đời của nó?
chỉ có điều, “nhưng sao đi mà không bảo gì nhau”...
…...
một lần yêu người
một lần mãi mãi
bao giờ cho nguôi
….
bây giờ mỗi chúng ta
là nỗi buồn khốn kiếp
anh như loài rong
trên mặt dài lo sợ
em như loài rong
xanh mướt niềm ăn năn
(nhã ca)
“buổi chiều tôi không còn thấy nó tím. những trang sách nói. những trang sách thôi hát.”
(mai thảo)
Mặc khách Sài Gòn Về già, Bùi Giáng thường hay ngã bệnh, sức khoẻ suy sụp và hình như bệnh tinh thần càng nặng hơn. Có lần anh mặc quân phục chế độ cũ, đeo rất nhiều lon quanh bụng: lon bia, lon sữa, lon đồ hộp khua rổn rảng. Anh xông vào đồn công an, bảo rằng anh nhiều lon lắm, cấp bậc cao vào hàng tướng lãnh, anh đến để đăng ký đi học tập cải tạo, hãy bắt anh đi! Người ta nhìn anh, cả cười rồi nhắc nhở: đi chỗ khác chơi không thì sẽ bị phạt tù vì tội làm rối trật tự! Mặc khách Sài Gòn